Czas Przyszły Konceptualny

Wystawa Czas Przyszły Konceptualny. CPK i okolice była podsumowaniem trwających kilka lat badań artystycznych. Pokaz miał miejsce w galerii Pracownia Wschodnia w Warszawie od 18 czerwca do 20 lipca 2025. Wspólnie z Małgorzatą Gurowską, Piotrem Puldzian Płucienniczakiem, Anną Siekierską i Agatą Szydłowską działałem w ramach kolektywu artystyczno-kuratorskiego prowadzącego badania i przygotowującego wystawę. Jednym z elementów projektu jest również publikacja Czasoprzestrzenna Podróż Krajoznawcza. Okolice Baranowa.

Fragment tekstu kuratorskiego:

CPK to planowany, wielofunkcyjny węzeł transportowy, którego celem jest integracja różnych środków transportu: lotniczego, kolejowego i drogowego. Zlokalizowany jest w okolicach Baranowa, około czterdziestu kilometrów na zachód od Warszawy. Nasz projekt artystyczny jest czasoprzestrzenną eksploracją okolic CPK – powiatu grodziskiego, żyrardowskiego i sochaczewskiego – zarówno w odsłonie spekulatywnej, jak i ukazywanej przez realizm kapitalistyczny. Punktem wyjścia stał się obraz mazowieckich wsi w przededniu inwestycji. Ten senny krajobraz odsyła nas do opowieści z przeszłości i przyszłości, dokonanej i nie. Jej bohaterami i bohaterkami są: most z Radziejowic, wiadukt z Hipolitowa, komin z Mosznej, kleszcz i turzyca z Jaktorowa, tablica z Kasków, drogi wodne gminy Baranów, rzeka Pisia, fermy zwierzęce, pola ziemniaczane, drogi asfaltowe, autostrada A2, infrastruktura kolejowa, puszcza Jaktorowska, Wydmy Międzyborowskie, łąki baranowskie, park w Grodzisku, Bolimowski Park Krajobrazowy, Puszcza Mariańska.

Naszą metodologię opisałem w artykule Hiperlokalne badania artystyczne: Baranów / Centralny Port Komunikacyjny opublikowanym w czasopiśmie „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej”. Na wystawie zaprezentowałem fotografie, pracę wideo i stworzoną wspólnie rzeźbę-instalację.

Kuba Maria Mazurkiewicz, Tabula Rasa, fotografia cyfrowa, 2021

Fotografia Tabula Rasa przedstawia mapę stojącą obok kościoła we wsi Kaski. Promienie słońca pochłonęły zarys miejsc i pozostawiły pustą tablicę, na której może pojawić się lotnisko lub cokolwiek innego.

Małgorzata Gurowska, Kuba Maria Mazurkiewicz, Anna Siekierska, Ruina, drewno, wkręty, farba akrylowa 2025

Podczas jednej z wycieczek Karol Trammer pokazał nam nigdy niedokończony most Elektrycznej Kolei Dojazdowej w Radziejowicach-Parceli. Konstrukcja wiaduktu uderzyła nas nieodpartą zwierzęcością. Pracując nad instalacją szukaliśmy odpowiedzi na pytanie, co łączy ruinę inwestycyjną z ruiną gatunku – ostatnią turzycą. Drewno użyte do zbudowania Ruiny pochodzi z okolic Puszczy Jaktorowskiej.

Kuba Maria Mazurkiewicz, Most na Pisi, tryptyk, fotografia cyfrowa, 2024

Siła i Światło, spółka akcyjna zarejestrowana w 1918 roku, tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, działała w branży energetycznej, początkowo skupowała akcje elektrowni zarządzanych przez firmy dotychczasowych zaborców: Niemców i Austriaków. Spółka przejęła między innymi elektrownię w Pruszkowie, z której prąd zasilał jej późniejszą inwestycję – Elektryczną Kolej Dojazdową z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego. W latach 30. XX wieku podjęto decyzję o wydłużeniu trasy EKD z Komorowa do Mszczonowa. Wykupiono grunty i rozpoczęto prace inżynieryjne – budowę nasypów, przepustów i mostów nad rzekami. Do dziś zachowały się ruiny w miejscowości Przeszkoda oraz najbardziej spektakularny most na Pisi Gągolinie w Radziejowicach-Parceli. Budowę wstrzymano z powodu wybuchu II wojny światowej i nigdy nie wznowiono.

Plan wybudowania wielkiego lotniska jest powodem burzliwej dyskusji polskiej opinii publicznej. Inwestycja infrastrukturalna stała się polem ideologicznej i emocjonalnej walki oraz powodem kolejnych podziałów wśród mieszkańców szerokich okolic CPK. Wzbudza euforię, dumę i nadzieję, ale również wściekłość, rozpacz i zwątpienie. Wideo Cierpki Panegiryk. Krajanom! jest animowaną wersją wiersza pod tym samym tytułem. Przedstawia wrażeniowy zapis publicznej debaty o projekcie CPK.

Kuba Maria Mazurkiewicz, Cierpki Panegiryk. Krajanom!, wideo w pętli, 4:55, 2025

Dokumentację fotograficzną wystawy przygotowała Paulina Mirowska z galerii Pracownia Wschodnia.

Jeśli interesują Cię wątki poruszone na wystawie możesz również przeczytać artykuł Porzucone place budowy okolic Baranowa. Wprowadzenie do teorii ruiny inwestycyjnej, który napisałem wspólnie z Piotrem Puldzianem Płucienniczakiem.